Płazy w ogrodzie

Płazy to niezwykle pożyteczne zwierzęta o ciekawym zachowaniu. Warto więc zaprosić je do swojego ogrodu i zachęcić do osiedlenia się na dłużej. Jak zatem stworzyć odpowiednie warunki dla płazów w ogrodzie?

Płazy pełnią ważną funkcję w ekosystemach wodnych i lądowych, stanowią też ważne ogniwo w łańcuchu pokarmowym. Regulują liczebność owadów (które stanowią nawet 70% ich diety), same stając się pokarmem dla wielu gatunków ptaków i ssaków. Dużo korzyści przynoszą właścicielom ogrodów jako skuteczni pogromcy gąsienic i ślimaków. Żerują wieczorami i nocami, a dnie wolą spędzać w kryjówkach. Dorosła ropucha może zjeść na jeden raz aż 14 g owadów! To oznacza, że płazy mogą całkiem nieźle poradzić sobie ze szkodnikami w ogrodzie – bezkosztowo i ekologicznie. Zadowoleni z obecności płazów będą również miłośnicy „koncertów” ropuch, że płazy są pokarmem dla innych kręgowców, a ich obecność świadczy o dobrej jakości wody i środowiska naturalnego. Ponadto tworząc zbiornik wodny dla płazów przeciwdziałasz lokalnej suszy, która niestety z roku na rok przybiera, nie tylko w naszym kraju, na sile.

Płazy w ogrodzie, czyli co warto wiedzieć o tej grupie zwierząt?

W Polsce żyje zaledwie kilkanaście gatunków płazów: salamandra plamista, 4 gatunki traszek, 2 gatunki kumaków, grzebiuszka, 3 gatunki ropuch, 2 gatunki rzekotek i 6 gatunków żab. Stanowią one nie tylko najmniej liczną gromadę kręgowców, ale i jedną z najmniej poznanych. Płazy należą do zwierząt amfibiotycznych, co oznacza, że warunkiem ich przetrwania jest obecność siedlisk lądowych oraz wodnych. Są wyjątkowo narażone na przekształcenia środowiska naturalnego i jego fragmentację – to najbardziej zagrożona na świecie grupa kręgowców. Co więcej, liczebność płazów gwałtownie maleje m.in. z powodu naturalnej lub sztucznej utraty siedlisk – przekształcanie terenów rolniczych, osuszanie zbiorników wodnych, które gwarantują rozród i powiększanie populacji, zanieczyszczanie środowiska i ocieplanie się klimatu. Ponadto obecność płazów lub jej brak to naturalny wskaźnik stanu fizykochemicznego wód płynących oraz zniszczenia i skażenia środowiska – giną jako pierwsze, ponieważ ich naga i cienka skóra pochłania szkodliwe substancje wraz z wodą. Płazy, które nota bene są w Polsce pod ścisłą ochroną (zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r.), uznawane są przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody za dużą grupę taksonomiczną zwierząt najbardziej zagrożoną wyginięciem. Tworząc siedlisko dla płazów w swoim ogrodzie nie tylko skorzystasz (darmowe i ekologiczne „usługi” likwidacji szkodników), ale również będziesz mieć swój mały wkład w ochronę tych zwierząt. Tak naprawdę wystarczy wkomponować w ogród nieduże oczko wodne czy staw i stworzyć im kryjówki na lądzie. Korzyści z obecności płazów w Twoim ogrodzie będą obopólne.

Płazy ogoniaste występujące w Polsce: Salamandra plamista (Salamandra salamandra), Traszka górska (Ichthyosaura alpestris), Traszka karpacka (Lissotriton montandoni), Traszka zwyczajna (Lissotriton vulgaris), Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus).

Płazy bezogonowe występujące w Polsce: Kumak nizinny (Bombina bombina), Kumak górski (Bombina variegata), Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus), Ropucha szara (Bufo bufo), Ropucha paskówka (Epidalea calamita), Ropucha zielona (Bufotes viridis), Rzekotka drzewna (Hyla arborea), Rzekotka wschodnia (Hyla orientalis), Żaba wodna (Pelophylax kl. esculentus), Żaba jeziorkowa (Pelophylax lessonae), Żaba śmieszka (Pelophylax ridibundus), Żaba moczarowa (Rana arvalis), Żaba zwinka (Rana dalmatina), Żaba trawna (Rana temporaria).

Woda, czyli jakie oczko wodne dla płazów?

Płazy są zwierzętami wodno-lądowymi, zatem ich występowanie uzależnione jest od zbiorników wodnych. To w nich płazy przystępują do rozrodu, w wodzie rozwijają się też ich jaja i larwy. Jeżeli chcesz mieć płazy w ogrodzie, musisz stworzyć im odpowiedni zbiornik wodny, który spełni kilka warunków. Podstawowym z nich jest brak ryb. Karasie ozdobne i karpie Koi, które najczęściej są trzymane w oczkach wodnych z pewnością wyjedzą wszystkie jaja płazów, dlatego w niedużym oczku wodnym wspólne życie płazów i ryb będzie niemożliwe. Jeżeli koniecznie chcesz mieć w stawie ryby i płazy, możesz spróbować wprowadzić do oczka wodnego dla płazów słonecznicę – małą rybę przystosowaną do zbierania drobnych owadów z powierzchni wody. Nie powinna ona stanowić zagrożenia dla płazów. Przy okazji – warto uważać też na pływaka żółtobrzeżka, który potrafi skutecznie niszczyć larwy traszek i kijanki. Jak zobaczysz tego pięknego dużego chrząszcza w swoim oczku wodnym z płazami, najlepiej go odłów i przenieś do innego zbiornika wodnego.

Dobra wiadomość jest taka, że oczko wodne dla płazów jest prostsze do wykonania i zdecydowanie tańsze w utrzymaniu w porównaniu do oczka z rybami. Z racji tego, że płazy są dość płochliwe, najlepiej zlokalizować oczko wodne w najmniej uczęszczanej części ogrodu, w pobliżu zarośli i krzewów, które częściowo dadzą cień (strefy mocno i jak najdłużej nasłonecznione też są koniecznie potrzebne). W okolicy oczka trzeba zadbać też o kryjówki lądowe dla płazów. Doskonale nadadzą się do tego celu: fragmenty martwego drewna, sterty gałęzi, korzenie, większe kamienie czy po prostu gęściejsze zarośla. Najlepiej aby przybrzeżną strefę oczka wodnego dla płazów gęsto obsadzić roślinnością np. niezapominajkami i tojeścią rozesłaną.

Oczko wodne dla płazów, czyli na co zwrócić uwagę?

Nawet nieduży zbiornik wodny o średnicy dwóch metrów może być już wystarczający dla płazów. Jednak im większa powierzchnia oczka wodnego, tym lepiej (najlepiej powyżej 10 m średnicy). Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest stworzenie kilku różnorodnych zbiorników wodnych zamiast jednego dużego. Praktycznie wszystkie traszki występujące w Polsce, oprócz grzebieniastej, wybierają na miejsce rozrodu małe oczka wodne o powierzchni zaledwie do 5 mkw. Podobnie jest z ropuchą zieloną i ropuchą paskówką. W dużych zbiornikach wodnych – do 500 mkw., czyli stawach i jeziorach gustują praktycznie wszystkie gatunki płazów, ale ważne jest, by w jeziorach występowały płytkie i dobrze nasłonecznione rozlewiska. W przypadku, gdy płazy nie mają większego wyboru, korzystają z takich siedlisk, które są akurat dostępne.

Głębokość oczka wodnego dla płazów powinna być zróżnicowana. Najgłębsze miejsca nie powinny przekraczać 1 metra, a w przybrzeżnej strefie oczka należy zaplanować szeroką strefę płycizn o głębokości od kilku do 30 cm, które łagodnie przechodzą w strefy głębsze. Płycizny są bardzo ważne w kontekście aktywności godowej płazów, a także rozwoju ich jaj i larw.Jeżeli zainstalujesz przy tym w najgłębszym miejscu napowietrzacz, w oczku będą mogły zimować niektóre gatunki żab. Inne urządzenia techniczne (jak lampy UV, systemy filtracyjne, itp.) w przypadku oczka wodnego dla płazów są zbędne. O tym, jak technicznie wykonać oczko wodne w swoim ogrodzie możesz przeczytać np. tutaj: https://www.oczkawodne.pl/budowa-oczka-wodnego-krok-po-kroku.html.

Bardzo istotną kwestią w przypadku zbiornika wodnego dla płazów jest również odpowiednie nasłonecznienie. Cieplejsza woda zachęca bowiem płazy do przebywania w oczku wodnym i składania jaj. W przypadku małych zbiorników wodnych o powierzchni nieprzekraczającej kilku mkw. najlepiej zapewnić pełne nasłonecznienie od strony południowej (bez miejsc zacienionych). Duże oczka wodne i stawy (o powierzchni kilkuset mkw.) wymagają już stref zacienionych, najlepiej w 1/4 lub 1/5 zbiornika. Warto również wspomnieć o zróżnicowanej linii brzegowej, obsadzonej roślinami lądowymi, które również stwarzają odpowiednie warunki dla płazów. Brzegi oczka wodnego powinny z łatwością podlegać naturalnej sukcesji roślinnej.

Teraz nadszedł czas na rośliny, których nie może zabraknąć w żadnym oczku wodnym. Rośliny nie tylko pełnią rolę ozdobną, dają schronienie płazom i ich larwom, ale również pomagają zachować w zbiorniku wodnym równowagę biologiczną. Z roślin podwodnych, w przypadku oczka wodnego dla płazów, warto wziąć pod uwagę rośliny drobnolistne, np.: rogatek, wywłócznik i moczarka kanadyjska. Nie zapomnij o roślinach pływających – pokrycie tafli zbiornika wodnego powinno wynosić ok. 70%. Doskonale sprawdzą się w tej roli piękne lilie wodne czy żabiściek pływający. W przybrzeżnej części oczka wodnego dla płazów warto posadzić rośliny strefy bagiennej, np.: żabieńca babkę wodną, strzałkę wodną, pałkę drobną czy pałkę szerokolistną w przypadku większych zbiorników wodnych. Pod kątem bytowania niektórych płazów, jak np. traszki grzebieniastej, cennymi roślinami będą: sit rozpierzchły, manna jadalna, turzyce, włosienicznik wodny, rzęśl bagienna i rośliny podwodne o pionowych pędach. Najlepiej jednak, aby rośliny wodne w oczku dla płazów pojawiały się naturalnie, a proces ten był rozciągnięty w czasie (ok. dwa lata). Wtedy zbiornik wodny dojrzy samodzielnie i zapanują w nim stabilne warunki. Należy też podkreślić, że nie wszystkie płazy tolerują sporą ilość roślin w oczku wodnym, przykładowo ropucha paskówka woli rozmnażać się w opuszczonych żwirowniach. Trzeba też uważać na źródło pochodzenia roślin. Jeżeli przeniesiesz do swojego oczka wodnego rośliny z innego stawu, możesz nie zauważyć rybiej ikry lub chrząszczy, które wprowadzisz do swojego zbiornika, a których larwy polują na płazy. Z kolei traszki są bardzo wrażliwe na obecność ryb w przeciwieństwie do ropuchy szarej (również jej kijanek), która ze względu na swoją toksyczność skutecznie odstrasza rybich drapieżników.

Każdy zbiornik wodny trzeba pielęgnować, ale w przypadku oczka wodnego dla płazów wszelkie zabiegi warto ograniczyć do minimum. Jesienią trzeba przyciąć nadmiar roślin i uschnięte ich części oraz dbać o to, aby staw nie był zanieczyszczany spadającymi liśćmi. Można je po prostu wyławiać lub rozciągnąć nad taflą wody siatkę (tak, aby zapewnić płazom dostęp do wody). Porządne czyszczenie zbiornika (z wypompowaniem wody) można wykonać najwcześniej we wrześniu, ponieważ w wodzie mogą do tego czasu przebywać larwy niektórych gatunków płazów. Najlepiej wszystkie takie prace zakończyć przed pierwszymi przymrozkami, ponieważ niektóre gatunki płazów zimują w wodzie. Po pierwszych przymrozkach dobrze jest włączyć napowietrzacz – żaby zimujące w wodzie oddychają tylko przez skórę i zapadają w głęboką hibernację. Zmieniają również kolor ciała na prawie czarny i stają bardzo mało widoczne. Część gatunków płazów zimuje na lądzie w pobliżu oczka wodnego w różnych kryjówkach. Warto mieć to na uwadze.

Zimowe kryjówki dla płazów, czyli zimowiska

Właściwie przygotowane zimowe kryjówki dla płazów (odporne na niskie temperatury) mają dużo większe znaczenie niż nam się wydaje. Ich brak może doprowadzić nawet do wyginięcia populacji, szczególnie gdy zima jest długa i mroźna. Za zimowiska mogą służyć płazom te same kryjówki, które wykorzystywane są w lecie, m.in. nory gryzoni, stosy kamieni i drewna, szczeliny w skarpach. Różnica polega na tym, że zimą płazy zajmują miejsca głębiej położone i lepiej izolowane termicznie. Rolę dobrego zimowiska dla płazów, czyli wilgotnego i zachowującego wyższą temperaturę, są piwnice czy – coraz rzadziej spotkane – kopce na ziemniaki. Jeżeli w pobliżu stawu lub oczka wodnego brak jest kryjówek, o których wspomniałem wyżej, trzeba stworzyć sztuczne zimowiska na wzór naturalnych. Najprościej do budowy zimowych kryjówek użyć dużych kamieni czy spróchniałych pni drzew z różnymi otworami. Pnie należy położyć prostopadle do brzegu, aby nie zagradzać płazom dojścia do stawu.

Podczas budowy zimowiska dla płazów trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach:

zimowisko stwórz blisko stawu, nie dalej niż 200 – 300 m,
w miarę możliwości wybierz miejsce na gruncie łatwo przepuszczalnym i nie w dołku, aby w zimowej kryjówce nie gromadziła się woda,
jeżeli masz wybór, zbuduj większe zimowisko, w takim będą panować stabilniejsze warunki; wymiary optymalnego zimowiska to: 2 m szerokie, 4 m długie i 1,5 m głębokie,
najlepiej stwórz kilka różnych zimowisk w sąsiedztwie oczka wodnego,
zwróć uwagę na ścianki – powinny być łagodne, aby umożliwić płazom wejście i wyjście z kryjówki,
lepsze są zimowiska o kształcie podłużnym niż owalnym,
wypełnij zimowisko naturalnymi materiałami (najcięższe, np. kamienie – najniżej, najlżejsze, np. liście – najwyżej), takimi jak: drewno, spróchniałe korzenie, darń, liście, gałęzie,
nie upychaj poszczególnych „wypełniaczy” zbyt gęsto, płazy powinny mieć swobodny dostęp do zimowiska, szczególnie od strony zbiornika wodnego,
wszelkie przestrzenie w zimowisku nie powinny być większe niż ok 10 cm średnicy, wtedy zimowisko nie ulegnie wychłodzeniu.

Ogród dla płazów, czyli kto może do Ciebie zawitać

Jak już stworzysz w swoim ogrodzie piękne oczko wodne, osiedlenie się płazów będzie tylko kwestią czasu, o ile Twój ogród nie jest ulokowany w środku miasta. W zależności od tego, gdzie mieszkasz, do Twojego ogrodu mogą zawitać różne gatunki traszek (górskie, karpackie, zwyczajne, grzebieniaste) i kumaki górskie. Jeżeli mieszkasz na terenach nizinnych, Twój ogród może być atrakcyjny dla żab trawnych i moczarowych, kumaka nizinnego, a także ropuchy szarej i ropuchy zielonej. Jak wszystko dobrze pójdzie, to w marcu możesz mieć pierwszych gości – żaby trawne, których pora godowa zaczyna się już pod koniec marca. Można wtedy usłyszeć charakterystyczne „mruczenie” samców wabiących samice, których podgardle podczas godów przypiera piękny niebieski kolor. Ciekawostką jest, że do zbiorników rozrodczych żaby trawne potrafią przewędrować nawet kilka kilometrów! Natomiast samce żaby moczarowej, która – podobnie jak żaba trawna – należy do grupy żab brunatnych, w czasie godów stają się całe jaskrawoniebieskie. Im wyższa temperatura, tym bardziej niebieska jest szata godowa samców. Muszę przyznać, że oczko wodne dla płazów z niebieskimi żabami wygląda bajkowo. Jak żaby brunatne zakończą swoje miłosne harce, do gry wkraczają ropuchy szare. Wprawdzie nie mogą się popisać olśniewającymi kolorami podczas godów, ale za to są największe spośród ropuch żyjących w Polsce. Przy odrobinie szczęścia możesz również zaobserwować w swoim oczku wodnym piękną ropuchę zieloną, której samce w okresie godowym przypadającym na maj, wydają odgłosy podobne do śpiewu kanarka. Co więcej – ropucha zielona nie ma aż tak dużych wymagań wilgotnościowych jak pozostałe płazy, dlatego można ją spotkać nawet w ogrodach znajdujących się w dużych miastach. Większość życia spędza na lądzie, a oczka wodnego potrzebuje tylko w okresie rozrodczym. Warto też dodać, że ropuchy, ze względu na swoją żarłoczność, są szczególnie pożądane w ogrodach. Ich przysmakiem są ślimaki bezskorupowe.

Również wczesną wiosną w Twoim ogrodzie z oczkiem wodnym dla płazów mogą pojawić się traszki – obserwacja ich godowych tańców w wodzie jest naprawdę fascynująca! Na co dzień bytują na dnie zbiorników wodnych i wynurzają się tylko na chwilę, aby zaczerpnąć powietrza. Jeżeli zauważysz w swoim ogrodzie rzekotkę zieloną, będziesz mieć dużo szczęścia. To jeden z najładniejszych płazów spotykanych w Polsce, ale niestety dość rzadki. Rzekotki prowadzą nocny tryb życia i przebywają głównie na drzewach i krzewach. Ciężko je zauważyć, ponieważ są intensywnie zielone i zlewają się z liśćmi. Natomiast odgłosy godowe samców rzekotek są wyjątkowo donośne i słyszalne z odległości nawet kilkuset metrów… Ich gody przypadają w okresie od kwietnia do czerwca, co jest zależne od temperatury w danym sezonie. I jeszcze słów kilka o niewielkich płazach – kumakach, które osiągają wielkość zaledwie 3-6 cm. Są dość trudne do zauważenia, szczególnie kumak nizinny. Jeżeli mieszkasz w spokojnej i zacisznej okolicy, być może będziesz mieć to szczęście…Jak wszystko dobrze pójdzie, rozwój młodych osobników różnych gatunków płazów oraz ich przeobrażanie się będziesz mógł obserwować przez całe lato, nawet do jesieni. Rozwój płazów od jaja do postaci dorosłej trwa około trzech miesięcy. To wielka radość, obserwować jak nowe pokolenie płazów dorasta w naszym własnym przydomowym oczku wodnym. Najbardziej widoczny będzie skrzek żab na powierzchni wody, ale pod wodą przyczepione do roślin w zagiętych blaszkach liściowych mogą się skrywać zarodki traszek. Na koniec pojawia się pytanie – dokarmiać płazy, czy nie? Jeżeli dopiero co stworzyłeś oczko wodne dla płazów i płazy się w nim już rozmnożyły, pokarmu może zabraknąć, szczególnie w przypadku żab brunatnych i ropuch. W takiej sytuacji można dokarmiać kijanki pokarmem dla narybku, spiruliną, sparzonymi liśćmi szpinaku, mrożonym pokarmem dla ryb. Larwy traszek natomiast potrzebują żywego pokarmu jak np. nicienie, małe bezkręgowce wodne. W momencie, gdy owady przystosowane do życia na lądzie i wodzie zainteresują się oczkiem wodnym, stworzą odpowiednią bazę pokarmową dla płazów. Warto wiedzieć, że przez pierwsze trzy tygodnie młode płazy zużywają zapasy żółtka, więc ewentualne dokarmianie powinno nastąpić po tym okresie i wyłącznie w ostateczności.

Jeżeli pomimo wysiłków płazy nie wprowadzą się do Twojego ogrodu, nie sprowadzaj ich na siłę, ponieważ mogą się nie zaaklimatyzować i zginąć. Po prostu stwórz im atrakcyjne warunki w oczku wodnym i oczekuj na przybycie gości. Mam nadzieję, że mój artykuł choć trochę zachęcił Cię do zaplanowania w ogrodzie i wykonania oczka wodnego dla płazów. Wiosenne koncerty żab czy kumaków, godowe tańce traszek i śpiewy ropuch, które coraz trudniej usłyszeć i zobaczyć, na pewno dostarczą niezapomnianych wrażeń. Obserwacja tych zwierząt to prawdziwa przyjemność!

Opisy i zdjęcia płazów występujących w Polsce:

Salamandra plamista (Salamandra salamandra)

Jest największym europejskim płazem ogoniastym – osiąga długość ok. 20 cm. Prowadzi lądowy tryb życia, bytując w pobliżu wody w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, rzadziej – iglastych oraz na polanach. W Polsce można ją spotkać głównie w górskich lasach bukowych. Unika słońca, dlatego aktywna jest głównie o zmierzchu i nocą. W dzień można ją zauważyć jedynie po dużych opadach deszczu. Salamandra jest powolna, ociężała i niezgrabna w ruchach, dlatego jej ofiarami padają owady, które nie poruszają się zbyt żwawo oraz dżdżownice i ślimaki bezskorupowe. Odporna na brak pokarmu – potrafi wytrzymać nawet kilkutygodniowy głód. Jest samotnym drapieżnikiem, ale zimuje gromadnie na lądzie w wilgotnych rozpadlinach, pod spróchniałymi pniami, w norach gryzoni, samodzielnie wykopanych tunelach lub w innych kryjówkach. Ciekawostką jest, że dorosła salamandra nie potrafi pływać, choć larwy – podobnie jak larwy pozostałych płazów – rozwijają się w wodzie.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/salamandra-plamista-salamandra-salamandra/

Traszka górska (Ichthyosaura alpestris)

Zasiedla wszystkie pasma górskie w Europie Środkowej, dlatego ma wiele ras geograficznych, które różnią się od siebie wyglądem. W Polsce można ją licznie spotkać w Górach Świętokrzyskich czy w Tatrach (do ok. 1670 m n.p.m.). Bytuje nad stawami górskimi, w lasach i na obrzeżach wilgotnych łąk. Prowadzi lądowy tryb życia, ale niektóre osobniki mogą spędzać cały rok w wodzie. Na lądzie jest aktywna w nocy, a podczas deszczowych dni – również za dnia. Jej ofiarami padają małe owady, ślimaki bezskorupowe, dżdżownice i pająki, a podczas życia wodnego – małe organizmy wodne jak np. larwy chruścików, widelnic, wioślarków czy komarów. Larwy traszki górskiej rozwijają się w różnego rodzaju wodach stojących jak: rozlewiska, rowy i stawy, w których pozostają przez zimę, w przypadku gdy nie zdążą się przeobrazić. Warto dodać, że przestraszona traszka górska nadyma się i wypuszczając powietrze, wydaje głośny świst. Zimuje na ogół na lądzie zagrzebana w ściółkę, w norach lub innych kryjówkach.

Traszka karpacka (Lissotriton montandoni)

Zamieszkuje całe pasmo Karpat i wschodnie Sudety. Szczególnie licznie występuje na średnich wysokościach od 500 do 1200 m n.p.m. Prowadzi lądowy tryb życia. Najczęściej można ją spotkać w lasach iglastych i mieszanych z dużą ilością mchu i w pobliżu zbiorników wodnych. Preferuje miejsca zacienione i prowadzi nocny tryb życia, w dzień ukrywając się w ściółce leśnej, wśród kamieni, mchu, starych pni, itp. W dzień aktywna jest tylko podczas deszczowej pogody i w trakcie godów. Cechuje ją zmienne ubarwienie grzbietu, które zależy od podłoża, temperatury otoczenia, wodnej lub lądowej fazy życia. W jej skórze znajdują się gruczoły z jadem silnie podrażniającym błony śluzowe. Odżywia się ślimakami, dżdżownicami, chrząszczami, gąsienicami motyli, larwami owadów wodnych i skorupiakami. Rozmnaża się w niedużych zbiornikach wodnych, nawet z płynącą wodą czy w kałużach. Po godach traszka karpacka opuszcza zbiornik wodny, w przeciwieństwie do innych traszek, które na ogół w nim pozostają. Zimuje na lądzie w różnego rodzaju naturalnych kryjówkach.

Traszka zwyczajna (Lissotriton vulgaris)

Zasiedla zarówno wilgotne jak i bardziej suche środowiska, również zmienione przez człowieka. Można ją spotkać w lasach, na podmokłych łąkach, w ogrodach, parkach czy na terenach uprawnych, zawsze w pobliżu zbiorników wodnych. Łatwo przystosowuje się do różnych warunków, a gody rozpoczyna najwcześniej ze wszystkich rodzimych płazów. Poza okresem rozrodczym prowadzi lądowy i nocny tryb życia. Za dnia ukrywa się na lądzie w wilgotnych kryjówkach. Poluje na owady, ślimaki bezskorupowe, dżdżownice, pajęczaki i owady, a w wodzie odżywia się skorupiakami i larwami muchówek, ważek oraz innych owadów. Zjada również kijanki i skrzek, więc nie jest dobrym towarzyszem w stawach z żabami i ropuchami. Zimuje na lądzie w grupach, które mogą liczyć nawet setki sztuk. Zimę spędza w kryjówkach takich jak: usypiska z kamieni i próchniejącego drewna, ściółka, mech, ale zdarza się, że zimuje w studniach lub w piwnicach, które stają się dla niej pułapką bez wyjścia. Ciekawostką jest, że traszka zwyczajna może wędrować na duże odległości od swojego miejsca bytowania.

Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)

Traszka grzebieniasta ma największe wymagania środowiskowe spośród wszystkich traszek występujących w Polsce. Spotykana jest w całym kraju, z wyłączeniem wyżej położonych terenów górskich. Preferuje bardzo wilgotne miejsca w lasach liściastych i na łąkach, zawsze trzymając się w pobliżu zbiornika wodnego. Przy czym musi to być większy, najlepiej dobrze zarośnięty roślinnością zbiornik położony na otwartej przestrzeni lub w widnym lesie. Podczas godów zdecydowanie unika małych, płytkich i okresowych zbiorników wodnych (w przeciwieństwie do pozostałych traszek). Na lądzie prowadzi skryty tryb życia i jest aktywna tylko o zmierzchu i nocą. Za dnia opuszcza swoje kryjówki tylko podczas deszczu. Jest wyjątkowo żarłoczna w wodzie. Poluje na wszelkie organizmy jak larwy owadów, pijawki, ślimaki, kijanki czy larwy traszek i małe zwierzęta, które wchodzą w skład zooplanktonu. Zjada skrzek płazów. Na lądzie żywi się nagimi ślimakami, dżdżownicami, pajęczakami, owadami, a nawet młodymi traszkami. Zimuje w różnego rodzaju kryjówkach na lądzie, często w większych skupiskach, również innymi gatunkami płazów.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/traszka-grzebieniasta-triturus-cristatus/

Kumak nizinny (Bombina bombina)

Dość pospolity płaz w Polsce, mocno związany ze środowiskiem wodnym, który preferuje czyste i płytkie stawy porośnięte roślinnością podwodną. Aktywny jest za dnia i w nocy. Odżywia się głównie skorupiakami, larwami i postaciami dorosłymi owadów wodnych, a na lądzie jego ofiarami padają dżdżownice, ślimaki bezskorupowe i owady oraz ich larwy. Gody i rozwój jaj kumaka nizinnego odbywają się w wodzie. Może zimować w wodzie i na lądzie – tu w rozpadlinach, norach gryzoni lub innych kryjówkach, często zagrzebuje się w ziemi na głębokość pół metra! Hibernuje gromadnie, również wśród innych zimujących gatunków płazów. Ciekawostką jest, że wystraszony kumak nieruchomieje na plecach, odstraszając potencjalnego wroga intensywnie pomarańczowo-czerwonym ubarwieniem brzucha.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/kumak-nizinny-bombina-bombina/

Kumak górski (Bombina variegata)

Najliczniej występuje w Bieszczadach i Beskidzie Niskim, można go również spotkać w Karpatach i Tatrach na wysokościach do ok. 1650 m n.p.m. Prowadzi lądowo-wodny tryb życia. Nie ma zbyt dużych wymagań odnośnie zbiorników wodnych – bytuje nie tylko w dużych stawach, ale również w małych sadzawkach, leśnych kałużach, w rowach odwadniających, a nawet w koleinach drogowych zalanych wodą. Nie lubi jednak sąsiedztwa innych płazów bezogonowych, choć chętnie przebywa gromadnie wśród osobników swojego gatunku. Dni spędza w kryjówkach, ożywiając się po południu i wieczorami, choć w miejscach ocienionych może być aktywny również w ciągu dnia. Żywi się bezkręgowcami, takimi jak: chrząszcze, mrówki, dżdżownice, ślimaki. Zimuje na dnie zbiorników wodnych lub na lądzie zagrzebany w ziemi. Jest blisko spokrewniony z kumakiem nizinnym i podobnie jak on – wystraszony nieruchomieje, odsłaniając żółto-czarny brzuch.

Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus)

Zamieszkuje tereny nizinne. Prowadzi wyłącznie lądowy (poza okresem godowym) i skryty tryb życia, preferując gleby, w których może się łatwo zagrzebać, czyli: piaszczyste, less, torfowiska, czarnoziem. Jak każdy płaz rozmnaża się w zbiornikach wodnych, najchętniej w wodach stojących mocno zarośniętych roślinami. Kijanki grzebiuszki są wyjątkowo duże – mogą być nawet dwa razy większe od osobników dorosłych. Grzebiuszkę dość często występuje w przydomowych ogrodach i na polach, spędzając dni w wygrzebanych przez siebie norach – dorosła grzebiuszka ziemna może zagrzebać się nawet na głębokość dwóch metrów. Kryjówki opuszcza dopiero o zmierzchu, udając się na polowanie. Jej ofiarami padają pająki, dżdżownice, gąsienice, chrząszcze, ślimaki, a wodzie – plankton roślinny i zwierzęcy zjadany głównie przez larwy grzebiuszki. Zimuje w norach wykopanych przez siebie lub przez inne zwierzęta.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/grzebiuszka-ziemna-pelobates-fuscus/

Ropucha szara (Bufo bufo)

Jest dość pospolitym płazem w Polsce, którego można spotkać na polach, łąkach czy w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, zarówno na nizinach, jak i na terenach górskich. Ropucha szara – podobnie jak grzebiuszka ziemna – poza okresem godowym prowadzi lądowy tryb życia. Rozmnaża się najchętniej w wodach stojących, takich jak: mokradła, stawy, jeziora. Uważana jest za wyjątkowo pożytecznego płaza, ponieważ zjada duże ilości szkodników występujących na uprawach. Żywi się m.in.: owadami, dżdżownicami, ślimakami, małymi płazami, a nawet jaszczurkami, wężami i myszami. Aktywna jest wieczorem i nocą. Zimę spędza na lądzie w rożnego rodzaju zagłębieniach i innych kryjówkach (również w piwnicach, garażach, itp.), wraz z innymi płazami. Ciekawostką jest, że zagrożona ropucha szara podnosi się na kończynach i nadyma się, dzięki czemu wydaje się większa.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/ropucha-szara-bufo-bufo/

Ropucha paskówka (Epidalea calamita)

Należy do najrzadziej spotykanych ropuch w Polsce. Wyróżnia się charakterystycznym żółtym paskiem biegnącym wzdłuż grzbietu. Zwana jest również ropuchą żwawą, ponieważ potrafi szybko biegać w pogoni za zdobyczą (nie skacze jak inne ropuchy). Najczęściej występuje na terenach suchych, wręcz piaszczystych: na wydmach, polach, w sadach, ogrodach, a także w żwirowniach i kamieniołomach. Co ciekawe, ropucha paskówka jest wyjątkowo odporna na suszę – unika nawet miejsc mokrych i wilgotnych z wyjątkiem pory godowej. Wtedy poszukuje płytkich i mocno nasłonecznionych zbiorników wodnych, najlepiej bez roślin. Aktywna jest o zmierzchu i nocą, a w porze godowej – cały dzień. Poluje na owady i ich larwy, pająki, dżdżownice i ślimaki. Zimę spędza w norach i innych kryjówkach, może zagrzebywać się w ziemi nawet na głębokość 3 m.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/ropucha-paskowka-epidalea-calamita/

Ropucha zielona (Bufotes viridis)

Posiada doskonałe zdolności adaptacyjne, dzięki czemu bardzo dobrze radzi sobie na terenach silnie przekształconych przez człowieka. Można ją zatem zatem spotkać nie tylko na łąkach, polach czy w ogrodach, ale również w miastach. Unika lasów, choć chętnie żyje w ich pobliżu. Preferuje tereny suche, piaszczyste i kamieniste. Podobnie jak ropucha paskówka prowadzi lądowy tryb życia i jest odporna na brak wody oraz wysokie temperatury. Rozmnaża się w przypadkowych zbiornikach wodnych, które mogą być całkowicie pozbawione roślinności, jak np. kałuże czy… fontanny. Nie przeszkadza jej również zasolenie wody. Ciekawostką jest, że w okresie godowym samce wydają odgłosy podobne do śpiewu kanarka. Ropucha zielona aktywna jest głównie o zmierzchu i w nocy. Jej pokarm stanowią owady, ślimaki, chrząszcze i ich larwy, mrówki, pająki. Zimę spędza na lądzie w gotowych norach, ponieważ nie potrafi się zakopywać.

Rzekotka drzewna (Hyla arborea)

Występuje na terenach nizinnych, porośniętych lasami liściastymi i krzewami. Zamieszkuje ogrody, łąki, sady i zagajniki – to najbardziej ciepłolubny z płazów bytujących w Polsce i jeden z dwóch, który prowadzi nadrzewny tryb życia. Najczęściej można ją spotkać wygrzewającą się na gałęziach lub liściach krzewów i drzew, na które może wspiąć się na wysokość nawet 10 m. Zaniepokojona spada w niższe partie roślin. Ciekawostką jest, że rzekotka drzewna potrafi wspiąć się nawet po pionowej szybie (!). Jej ofiarami padają pluskwiaki, pająki, mrówki, chrząszcze, motyle i inne owady, na które czatuje nieruchomo. Na rozród wybiera duże stawy porośnięte roślinnością – w czasie godów samce wydają odgłosy przypominające donośny terkot. Hibernuje gromadnie na lądzie w pobliżu zbiorników wodnych, od września do marca.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/rzekotka-drzewna-hyla-arborea/

Rzekotka wschodnia (Hyla orientalis)

Należy do małych płazów nadrzewnych bytujących na wschodzie i południu Polski. Rzekotka wschodnia z wyglądu bardzo przypomina rzekotkę drzewną i do 2012 roku była uważana jako jej podgatunek. Preferuje tereny leśne, a także ogrody, sady, łąki i zagajniki. Prowadzi lądowy, a w zasadzie – nadrzewny tryb życia, udając się do zbiorników wodnych tylko na czas godów. Żywi się owadami, pająkami, chrząszczami, mrówkami. Zimuje gromadnie na lądzie.

Żaba wodna (Pelophylax kl. esculentus)

Generalnie żaba wodna uznawana jest za skrzyżowanie żaby jeziorkowej i żaby śmieszki, dlatego jej odrębność gatunkowa jest dyskusyjna. Prowadzi wodno-lądowy tryb życia, ale mocno związana jest ze środowiskiem wodnym – bardzo dobrze pływa i nurkuje. Zamieszkuje wszelkie wody stojące i płynące: jeziora, mokradła, stawy i spokojne rzeki, starorzecza i rozlewiska, a także ogrodowe oczka wodne. Najczęściej można ją spotkać w płytkiej wodzie w miejscach dobrze nasłonecznionych i na brzegu wśród roślinności, również – w mocno zanieczyszczonych stawach. Zagrożona nurkuje na dno zbiornika wodnego. Poluje na owady, dżdżownice, pająki ślimaki, ale również na małe kręgowce, jak ryby, ryjówki, traszki czy nawet żaby. Hibernuje w miękkim i mulistym dnie zbiorników wodnych lub w kryjówkach na lądzie.

Żaba jeziorkowa (Pelophylax lessonae)

Jest najmniejsza spośród żab zielonych bytujących w Polsce. Prowadzi wodno-lądowy tryb życia i jest aktywna w ciągu dnia. Zamieszkuje tereny nizinne, zwykle zasiedlając małe, płytkie, często okresowe zbiorniki wodne porośnięte roślinnością, jak: nieduże stawy, jeziorka, mokradła, starorzecza, a nawet kałuże. Rzadko spotykana jest w większych jeziorach i rzekach. Preferuje strefę przybrzeżną, choć w okresie godowym samce mogą wypływać na otwartą wodę. Zagrożona, szybko wskakuje do wody i nurkuje. Poluje na drobne bezkręgowce: muchy, koniki polne, ślimaki, komary, pajęczaki. W sen zimowy zapada w październiku i zimuje na lądzie aż do przełomu marca i kwietnia. Ciekawostką jest, że w poszukiwaniu miejsca na zimowisko, może przemierzyć nawet 15 km.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/zaba-jeziorkowa-pelophylax-lessonae/

Żaba śmieszka (Pelophylax ridibundus)

W Polsce nie jest gatunkiem zbyt pospolitym, ale jest największym przedstawicielem żab zielonych. Preferuje duże zbiorniki wodne – najczęściej można ją spotkać nad brzegami stawów (także rybnych), jezior, starorzeczy i cieków wodnych. Nie przeszkadza jej lekkie zasolenie wody. Wystraszona, podobnie jak żaba wodna i jeziorkowa, skacze do wody z głośnym pluskiem i nurkuje na dno zbiornika wodnego. Jest gatunkiem wyjątkowo żarłocznym – jej ofiarami padają stawonogi, ślimaki, dżdżownice, a także małe kręgowce – ryby, gryzonie, ptaki, a nawet przedstawiciele własnego gatunku, nawet tak duże, których nie jest w stanie połknąć. Może krzyżować się z żabą jeziorkową i wodną, z którymi często zamieszkuje zbiorniki wodne. Hibernuje pod wodą w miękkim i mulistym dnie.

Żaba moczarowa (Rana arvalis)

Na terenie Polski jest gatunkiem dość pospolitym, nizinnym. Żyje głównie na łąkach, polach, a także w suchych lasach sosnowych, parkach miejskich i ogrodach. Prowadzi lądowy tryb życia i rzadko można ją spotkać w pobliżu wody – jedynie w okresie godów. W zależności od warunków jest aktywna w ciągu dnia lub nocami. Żywi się owadami, pajęczakami, dżdżownicami i ślimakami oraz innymi bezkręgowcami, w wodzie poluje bardzo rzadko lub w ogóle. Rozmnaża się najchętniej w zarośniętych zbiornikach wodnych w okresie od marca do maja, a samce w tym czasie wydają charakterystyczny odgłos przypominający kwilenie. Hibernuje głównie na lądzie w rożnego rodzaju zakamarkach, stertach liści, chrustu, itp.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/zaba-moczarowa-rana-arvalis/

Żaba zwinka (Rana dalmatina)

Zwana jest także żabą dalmatyńską, a z wyglądu przypomina żabę trawną o mocniejszej budowie. Zamieszkuje południowy wschód Polski, preferując tereny górskie do 1500 m n.p.m., szczególnie podmokłe lasy łęgowe sąsiadujące z terenami trawiastymi, ale również dość suche lasy, zręby i łąki. Trzyma się w pobliżu zbiorników wodnych, od których oddala się maksymalnie do dwóch km. Prowadzi lądowy tryb życia (nie jest dobrym pływakiem) i poza okresem godowym aktywna jest w ciągu dnia. Rozmnaża się w niedużych zbiornikach wodnych, takich jak: stawy, oczka wodne, rowy melioracyjne czy starorzecza. Żeruje głównie nocą, polując na drobne bezkręgowce – ślimaki, owady, mięczaki, pierścienice, pająki. Samce zimują na dnie zbiorników wodnych, natomiast samice – w kryjówkach na lądzie.

Cały artykuł znajdziesz tutaj: https://prawanatury.com/artykul/zaba-zwinka-rana-dalmatina/

Żaba trawna (Rana temporaria)

Najpospolitszy płaz, który bardzo dobrze adoptuje się do różnych warunków środowiskowych. Występuje na nizinach i w wysokich górach – nawet do 3000 m n.p.m., w lasach i na terenach otwartych, a także na polach, w parkach i ogrodach. Prowadzi lądowy tryb życia, ale potrzebuje niewielkich zbiorników wodnych do rozrodu – jezior, stawów, rozlewisk, kałuży, w których chroni się również podczas dużych upałów. Żywi się owadami, chrząszczami, ślimakami, muchówkami. Jest aktywna wieczorami i w nocy. Zimuje na dnie czystych zbiorników wodnych, bardzo dobrze natlenionych, ponieważ podczas hibernacji oddycha tylko przez skórę. Na ladzie zimuje sporadycznie.

Autor: Roman Bloch

< Powrót