Rośliny wodne w strefie brzegowej jezior, stawów i oczek wodnych

Litoral to płytki, stale zanurzony obszar ulokowany najbliżej brzegu, na ogół nieprzekraczający głębokości kilku metrów. Strefa brzegowa kończy się tam, gdzie nie ma już roślin zakorzenionych w podłożu. Warunki bytowe w litoralu znacznie mogą się od siebie różnić w zależności od parametrów wody, nawet w obrębie tego samego zbiornika wodnego. Mniejsze lub większe falowanie wody, a także duże wahania temperatury i oświetlenia w skali doby oraz sezonu mają wpływ na różnorodność szaty roślinnej. Można tu spotkać z jednej strony gatunki o mocnym zakorzenieniu i dobrze znoszące ruch wody, z drugiej – rośliny typowe dla wód stojących. Zróżnicowanie gatunkowe dotyczy również fauny, w tym fauny naroślinnej. Strefa brzegowa to siedlisko i schronienie wielu bezkręgowców, m.in.: owadów, ślimaków, pijawek czy małży, a także ryb, płazów czy ptaków wodnych.
Jeżeli jesteś szczęśliwym posiadaczem oczka wodnego lub zamierzasz nim zostać, z całą pewnością przyda Ci się wiedza odnośnie doboru odpowiednich gatunków i odmian roślin wodnych, które wzajemnie powinny się uzupełniać. Litoral graniczy ze strefą otwartej toni wodnej (pelagialem), a ta z kolei – ze strefą głębinową (profundalem). Na tym tle litoral jawi się jako najpłytsza część zbiorników wodnych o największej produktywności i różnorodności biologicznej. A właśnie różnorodność roślin ma olbrzymi wpływ na jakość wody, oczyszczanie jej z fosforanów, azotanów, metali ciężkich oraz innych toksycznych dla zwierząt wodnych substancji. Rośliny to również konkurencja dla glonów, na tyle skuteczna, że może całkowicie zahamować ich rozwój. Wybierając rośliny do oczka wodnego trzeba kierować się przede wszystkim jakością wody, którą będzie napełniany zbiornik oraz wzajemnym oddziaływaniem poszczególnych gatunków roślin na siebie i na innych mieszkańców ekosystemu wodnego (allelopatia). Może być ono negatywne lub pozytywne, oczywiście dążymy do tego drugiego. Warto również wiedzieć, że duża ilość odpowiednio dobranych roślin (podwodnych) dobrze natlenia wodę, co ma znaczenie szczególnie w małych zbiornikach, w których łatwiej o zachwianie równowagi biologicznej. Duża ilość, to znaczy minimum połowa aż do 2/3 powierzchni zbiornika wodnego powinna być obsadzona roślinami wodnymi. Dzięki nim – a w szczególności gatunkom zakorzenionym w podłożu – można znacznie zmniejszyć ryzyko powstawania niebezpiecznych stref beztlenowych.
Wśród roślin strefy brzegowej wyróżnia się kilka grup na podstawie głębokości ich występowania – każda z nich zazębia się ze sobą, płynnie przechodząc w kolejną, bez wyraźnej granicy. Wiele gatunków roślin, nawet w obrębie jednej strefy, ma różne wymagania bytowe lub odwrotnie – część z nich może wegetować na różnych strefach głębokości.
Strefy roślinności wodnej w zbiornikach wodnych

Rośliny wilgociolubne
Gatunki z tej grupy preferują podłoże wilgotne, porastając brzegi zbiorników wodnych. Należą do nich m.in.: wiązówka błotna, sadziec konopiasty, tojeść pospolita, niezapominajka błotna, mięta wodna, krwawnica pospolita, knieć błotna, tulejnik kamczacki, a także różne rodzaje sitów. Na brzegach naturalnych zbiorników często spotyka się również olsze i wierzby.
Rośliny bagienne lub płytkich szuwarów
Rośliny bagienne lub płytkich szuwarów wymagają podłoża stale podmokłego lub wody stojącej o głębokości do 30 cm. Do najpopularniejszych roślin z tej grupy należą: strzałka wodna, tatarak zwyczajny, łączeń baldaszkowaty, kosaciec żółty (irys żółty), manna mielec, jeżogłówka, trzcina pospolita i różnego rodzaju turzyce.
Rośliny głębszych szuwarów
Rosną w wodzie na głębokości od jednego do dwóch metrów. Można tu spotkać gatunki bytujące również w strefie bagiennej i płytkich szuwarów, jak: kosaciec żółty, manna mielec czy trzcina pospolita, a także rośliny preferujące głębszą wodę. Należą do nich: pałka szeroko- i wąskolistna oraz oczeret jeziorny.
Rośliny wodne zakorzenione w podłożu
Rośliny wodne zakorzenione w podłożu mogą mieć liście pływające pod powierzchnią wody lub całkowicie w niej zanurzone. Do pierwszej grupy zaliczamy m.in.: rdestnicę pływającą, kotewkę orzech wodny, grzybieńczyka wodnego, grążela żółtego, a także grzybienie białe zwane nenufarami lub liliami wodnymi. W drugiej grupie znajdują się: rdestnice, moczarka kanadyjska, rogatek sztywny, okrężnica bagienna oraz włosieniczniki i wywłóczniki.
Rośliny swobodnie pływające
Przedstawiciele tej grupy mogą swobodnie pływać w toni lub pod powierzchnią wody jak np.: żabiściek, salwinia, spirodela wielokorzeniowa czy popularna rzęsa wodna.
Poniżej przedstawiamy kilka zdjęć roślin wodnych podejrzanych w naturze w jednym miejscu:

















